Hidhni një sy ndërsa shëtisni nëpër pjesë të qendrës së Hong Kongut dhe me shumë mundësi, do të vini re lentet e zeza të kamerave në rrugët e mbushura me njerëz.
Dhe kjo pamje do të bëhet më e zakonshme në vitet e ardhshme, pasi policia e qytetit po ndjek një fushatë ambicioze për të instaluar mijëra kamera.
Megjithëse renditet vazhdimisht ndër qytetet e mëdha më të sigurta në botë, policia në qendrën aziatike thotë se kamerat e reja janë të nevojshme për të luftuar krimin – dhe ka rritur mundësinë e pajisjes së tyre me njohje të fytyrës dhe mjete me Al.
Bëhet e ditur se policia e Hong Kongut kishte vendosur më parë një objektiv për të instaluar 2,000 kamera të reja vëzhgimi këtë vit, dhe potencialisht më shumë se kaq çdo vit pasues.
Por, nuk është e qartë se sa nga kamerat e reja mund të kenë aftësi të njohjes së fytyrës, ose nëse ka një afat kohor se kur do të prezantohet teknologjia.
Policia e qytetit ka vënë në dukje në mënyrë të përsëritur juridiksione të tjera, duke përfshirë demokracitë perëndimore, që gjithashtu përdorin gjerësisht kamerat e vëzhgimit për zbatimin e ligjit.
Për shembull, Singapori ka 90,000 kamera dhe Mbretëria e Bashkuar ka më shumë se shtatë milionë të tilla, shkruan CNN,
Ndërsa disa nga ato vende, si Britania e Madhe, kanë filluar të përdorin kamera për njohjen e fytyrës, ekspertët thonë se këto eksperimente të hershme kanë nxjerrë në pah nevojën për rregullim të kujdesshëm dhe mbrojtje të privatësisë.
Policia e Hong Kongut ka deklaruar se do të “përputhet me ligjet përkatëse” dhe do të ndjekë udhëzime të forta të brendshme – por nuk ka elaboruar në thellësi se si do të duket kjo.
Dhe, thonë disa kritikë, ajo që e dallon Hong Kongun nga vendet e tjera është mjedisi i tij politik – i cili ka parë një goditje të vazhdueshme ndaj disidencës politike, ndërsa i afrohet Kinës kontinentale autoritare.
Pas protestave të pashembullta dhe shpesh të dhunshme antiqeveritare që tronditën qytetin në vitin 2019, autoritetet lokale dhe qendrore vendosën ligje gjithëpërfshirëse të sigurisë kombëtare që janë përdorur për të burgosur aktivistë, gazetarë dhe kundërshtarë politikë, si dhe për të shënjestruar grupet e shoqërisë civile dhe mediat e hapura.
Udhëheqësit e Hong Kongut kanë thënë se ligjet janë të nevojshme për të rivendosur stabilitetin pas protestave në qytetin nominalisht gjysmë autonom dhe argumentojnë se legjislacioni i tyre është i ngjashëm me ligjet e tjera të sigurisë kombëtare në mbarë botën.
“Dallimi është se si po përdoret teknologjia”, tha Samantha Hoffman, anëtare jorezidente në Byronë Kombëtare të Kërkimeve Aziatike, e cila ka studiuar përdorimin e teknologjisë në Kinë për sigurinë dhe propagandën.
“Vende si SHBA-ja dhe Britania e Madhe mund të kenë probleme me mënyrën se si e zbatojnë atë teknologji, gjithashtu – por kjo është thelbësisht e ndryshme. Ka të bëjë veçanërisht me sistemin e qeverisjes, si dhe me mënyrën se si shteti partiak përdor ligjin për të ruajtur pushtetin e vet”, tha Hoffman.
Çfarë do të thotë kjo për Hong Kongun?
Hong Kongu ka më shumë se 54,500 kamera CCTV publike të përdorura nga organet qeveritare – rreth shtatë kamera për 1,000 njerëz, sipas një vlerësimi nga Comparitech, një kompani kërkimore teknologjike me bazë në Mbretërinë e Bashkuar.
Kjo e vendos atë në të njëjtin nivel me qytetin e New Yorkut dhe ende shumë prapa Londrës, por askund afër qyteteve kontinentale kineze, të cilat mesatarisht kanë rreth 440 kamera për 1,000 njerëz.
Frika nga mbikëqyrja shkaktoi ankth të dukshëm gjatë protestave të vitit 2019, të cilat u zgjeruan me frikën se qeveria qendrore kineze do të shkelte autonominë e kufizuar të qytetit.
Protestuesit në rrugë mbuluan fytyrat e tyre me maska dhe syze për të parandaluar identifikimin, herë pas here duke thyer ose mbuluar kamerat e sigurisë.
Në një moment, ata shkatërruan një shtyllë “të zgjuar”, edhe pse autoritetet e Hong Kongut thanë se ajo kishte për qëllim vetëm të mblidhte të dhëna për trafikun, motin dhe ndotjen.
Në atë kohë, aktivisti dhe udhëheqësi studentor Joshua Wong – i cili tani është në burg me akuza lidhur me aktivizmin e tij dhe sigurinë kombëtare – tha: “A mund të sigurojë qeveria e Hong Kongut që ata kurrë nuk do të instalojnë taktika të njohjes së fytyrës në shtyllën inteligjente? Ata nuk mund ta premtojnë dhe nuk do ta premtojnë për shkak të presionit nga Pekini”.
Përtej kufirit, modeli i mbikqyrjes nga i cili kishin frikë protestuesit ndodhet kudo – me Kinën që shpesh feston arritjet e ndryshme të algoritmeve të saj të njohjes së fytyrës në kohë reale dhe eksporton teknologjinë e mbikëqyrjes në vendet anembanë botës.
Sipas një analize nga Comparitec, 8 nga 10 qytetet më të mbikqyrura në botë për frymë janë në Kinë, ku njohja e fytyrës është një pjesë e pashmangshme e jetës së përditshme – nga skanimet e fytyrës që kërkohen për të regjistruar një numër të ri telefoni, deri te njohja e fytyrës në stacione metroje.
Siç raportohet, gjatë pandemisë COVID-19, qeveria mandatoi një “kod shëndetësor” QR për të gjurmuar statusin shëndetësor të njerëzve, i cili në disa vende kërkonte skanime të fytyrës.
Por, teknologjia është përdorur gjithashtu në mënyra më represive.
Në rajonin e largët perëndimor të Xinjiang, Pekini ka përdorur kamera për të monitoruar anëtarët e popullsisë me shumicë myslimane ujgure.
Dhe kur shpërthyen protesta mbarëkombëtare në fund të vitit 2022 kundër politikave strikte të qeverisë për COVID, policia përdori njohjen e fytyrës së bashku me mjete të tjera të sofistikuara mbikëqyrjeje për të gjurmuar protestuesit, zbuloi New York Times.
“Sistemet e mbikëqyrjes së sigurisë publike të Kinës priren të gjurmojnë listat e njerëzve të veçantë, ndoshta njerëz me një histori të sëmundjes mendore ose pjesëmarrje në protesta, dhe të bëjnë shënime të njerëzve që janë shënuar si shqetësues në një farë mënyre”, tha Hoffman.
“Sistemet më pas gjurmojnë ata njerëz specifikë në të gjithë qytetin dhe në të gjithë rrjetin e tij të mbikëqyrjes”, shtoi ajo.
“Mendoj se është e drejtë të parashikohet që përdorimi i CCTV dhe teknologjisë së njohjes së fytyrës në Hong Kong do të fillojë të duket shumë si ato në Kinën kontinentale me kalimin e kohës”.
Policia e Hong Kongut ka argumentuar se kamerat ndihmojnë në luftimin e krimit, duke treguar një program pilot në fillim të këtij viti me 15 kamera të instaluara në një rreth.
Pesë muajt e parë të këtij viti panë 3% më shumë krime se e njëjta periudhë e vitit të kaluar.
Në deklaratën e tyre, policia tha se kamerat e reja do të monitorojnë vetëm vendet publike dhe do të fshijnë pamjet pas 31 ditësh.
“Kur merren parasysh kamerat e pajisura me AI, policia patjetër do të respektojë ligjet përkatëse”, shtoi forca.
Megjithatë, disa ekspertë hedhin dyshime nëse ato ligje ekzistuese, të shkruara dekada më parë me përjashtime të gjera për policinë, do të mjaftojnë.
Steve Tsang, drejtor i Institutit të Kinës SOAS në Universitetin e Londrës, paralajmëroi se kamerat e reja “mund të përdoren për represion politik” nëse ato përdoren sipas ligjit “drakonian” të sigurisë kombëtare.
“Nëse autoritetet nuk sigurojnë publikun se kamerat nuk do të përdoren për këtë qëllim, ky ka të ngjarë të jetë një hap i mëtejshëm për ta bërë zbatimin e ligjit të Hong Kongut më afër me mënyrën se si veprohet në territorin kinez”, tha ai.
Ekspertë të tjerë argumentuan se është shumë herët për të thënë se cili do të jetë ndikimi në Hong Kong, pasi autoritetet nuk kanë përcaktuar në detaje se si do ta përdorin teknologjinë.
“Ligji i Hong Kongut nuk pasqyron në të gjitha masat atë që ndodh në Kinën kontinentale”, tha Normann Witzleb, profesor i asociuar në mbrojtjen e të dhënave dhe privatësinë në Universitetin Kinez të Hong Kongut.
Për shembull, mbetet e paqartë nëse Hong Kongu do të vendosë njohjen e drejtpërdrejtë të fytyrës që skanon vazhdimisht mjedisin, ose nëse teknologjia do të zbatohet vetëm kur ndodhin krime të caktuara ose kur jepet autorizimi ligjor.
Witzleb ngriti gjithashtu pyetjen se kush do të kishte fuqinë për të autorizuar përdorimin e njohjes së fytyrës dhe cilat situata mund ta justifikojnë atë.
A do të përdoret për të ndjekur penalisht krimin dhe për të gjetur të dyshuarit – apo për masa të tjera të sigurisë publike si identifikimi i personave të zhdukur?
Dhe a do ta drejtojë policia teknologjinë përmes bazave të të dhënave ekzistuese të imazheve, apo do ta përdorë atë më gjerësisht me imazhet e mbajtura nga autoritetet e tjera publike, apo edhe imazhet e disponueshme publikisht të dikujt?
Pavarësisht se si mund të përdoret njohja e fytyrës, si Hoffman ashtu edhe Witzleb thanë se prania e asaj teknologjie dhe numri i shtuar i kamerave të sigurisë mund t’i bëjnë banorët e Hong Kongut të ndihen më pak të lirë nën syrin gjithnjë vigjilent të policisë.
Shpërndaje në: